(AZpressAZ-in arxivindən: 2024-cü il)

YADA DÜŞƏR XATİRƏLƏR

İnsan niyə primatdır?

Anatomiya, genetika, biokimya və etologiya (davranış elmi) insanları primatlar kimi təsnif edir, çünki insanlarda onlardan heç bir fundamental fərq müəyyən edilməmişdir. Bütün hominidlər (insanlardan əlavə qorillalar, oranqutanlar və şimpanzelərin də daxil olduğu ən mütərəqqi primatlar ailəsi) eyni qan qruplarına, hormonlara, daxili orqanlara (o cümlədən reproduktiv orqanlara) malikdir. 

İnsanlar aşağıdakı xüsusiyyətlərə görə bütün meymunlara bənzəyirlər:

Göz yuvalarının önə baxması, orbital boşluq ilə temporal çuxur arasında sümüklü divar, yüksək inkişaf etmiş beyin, tor qişanın xüsusi quruluşu, yoğun bağırsağın forması, sadə uşaqlıq yolu və diskoid plasenta. İnsan dar burunlu primatdır.

Primatlar ilk növbədə ağacvari, gündüz tropik məməlilərdir. Onlar dırnaqları olan plantigrad beş barmaqlı tutma əzaları ilə xarakterizə olunur, baş barmaq qalanlara qarşıdır. Primatların yaxşı eşitmə qabiliyyəti və hər hansı məməlinin ən aydın, rəngli görmə qabiliyyəti var.

İnsanların və əksər primatların tor qişasında müxtəlif dalğa uzunluqlarını hiss edən üç növ konus (işığa və rəngə həssas hüceyrələr) var. Bu, üç rəngli və ya trixromatik görmə - spektrin qırmızı, yaşıl və mavi hissələrini ayırd etmək qabiliyyətini təmin edir.