YADA DÜŞƏR XATİRƏLƏR

(AZpressAZ-in arxivindən: 2023-cü il)

Havay əlifbasında 13 hərf var?

Havay əlifbası 19-cu əsrin əvvəllərində Amerika protestant missionerləri tərəfindən təqdim edilmiş ingilis dilindən uyğunlaşdırılmış əlifbadır.

1822-ci ildə oxşar Yeni Zelandiya sisteminə əsaslanan yazı sistemi amerikalı protestant missioneri Elisha Loomis tərəfindən hazırlanmış və çap edilmişdir. İlkin əlifbaya beş sait (a, e, i, o, u) və on iki samit (b, d, h, k, l, m, n, p, r, t, v, w) daxil idi. O, Pi-a-pa kimi tanınan səkkiz səhifəlik kitabçada çap edilmişdi, bu kitabçada əlifbadan əlavə orfoqrafiya dərsləri və oxu seçimi də var idi.

Müasir rəsmi Havay əlifbasına 13 hərf daxildir: 5 adi sait: Aa, Ee, Ii, Oo, Uu və 8 samit: Hh, Kk, Ll, Mm, Nn, Pp, Ww, ʻokina (glottal stop ötürür). Uzun saitləri təmsil etmək üçün istifadə edilən 5 dəyişdirilmiş hərf (makronlarla) var: Āā, Ēē, Īī, Ōō, Ūū.